Yıl 1983. Howard Gardner bir kuram geliştiriyor. Adı da “çoklu zeka kuramı”. Ne işe mi yarıyor bu kuram? Zeka denilince, dahi kelimesi düşünülünce ilk akla gelenlerden Albert Einstein’ın; “Aslında herkes dahidir. Ama siz kalkıp bir balığı ağaca tırmanma yeteneğine göre yargılarsanız, tüm hayatını aptal olduğuna inanarak geçirecektir.” sözü, çoklu zeka kuramıyla kanıtlanmış oluyor. Haydi bakalım zeka türleri neymiş ve zeka türleri arasında bizim zekamız neredeymiş? Neye göre ayrılıyormuşuz diğer zekilerden? Yerimiz ağaç mıymış yoksa deniz mi?
Zeka Türleri
Sözel – Dilsel Zeka
Okumayı çok seviyor, okuduklarınızı anlıyor, üzerine düşünüyorsanız, dilin kullanımında iyi olduğunuz biliniyor, iletişimde ve hitabette elime su döktürmem, karmaşık ifadeleri bile anlar, akıcı konuşur, ilgi çekici anlatımlar yaparım diyorsanız bu kuram tam sizi ifade ediyor. Bu kurama göre; sözel– dilsel zekaya sahip olan kişilerin kelime dağarcığı diğer insanlara oranla bir hayli gelişmiş oluyor. İletişim ve hitabet becerileriyle ile çevrelerini etkilemek çocuk oyuncağı. Zeka türleri arasında bu sınıfta olanlar çoğunlukla; edebiyat, dilbilim, hukuk, siyaset gibi alanlarda daha başarılı insanlar olarak karşımıza çıkıyorlar.
Mantıksal – Matematiksel Zeka
Analitik düşünce denildiğinde akla ilk siz mi geliyorsunuz? Düşünce dünyamda sayılar, semboller cirit atar mı diyorsunuz? Muhakeme yeteneğimle de ön plandayım diyorsanız, bu kuram sizi ifade ediyor ve zeka türleri arasında zekanızın yeriniz belli demektir. Zeka oyunları, deneyler, matematiksel alanlar önemli ilgi alanlarınızdan. Bu kurama göre mantıksal-matematiksel zekaya sahip olan kişilerin problemleri çözümleme, tümden gelim veya tüme varım hesaplama, mantıksal ilişki kurabilme gibi yetenekleri vardır. Eleştirel düşünme hususunda yeteneklidirler. Matematik alanları, mühendislik, ekonomi, bilgisayar bilimleri, mimarlık, istatistik gibi alanlara oldukça yatkındırlar.
Görsel – Mekansal Zeka
En önemli duyu organım gözümdür diyorsanız, görsel hafızanızla övünmekte haklıysanız, çizim yeteneğiniz ortadaysa, imgeler, semboller, şekiller sizin için yararlandığınız en önemli kaynaklarsa, gördüklerinizi bir malzemeye dönüştürme becerisine sahipseniz, bu zeka türü sizi ifade ediyor. Zeka türleri arasında göre görsel- mekânsal zekaya sahip olan kişilerin grafik, görsel sunum, tasarım ve çizimler ilgi alanlarını oluşturur. Güzel sanatlar, mühendislik, mimarlık gibi alanlarda başarıları yüksek orandadır.
Bedensel– Kinestetik Zeka
Anlatacağım ne varsa vücut dilim bana tercüman olur, algılamamda dokunma duyum oldukça önemlidir, beynim ve bedenimin koordinasyonu çok gelişmiştir diyorsanız bu kuram sizi ifade ediyor. Bu kurama göre bedensel-kinestetik zekaya sahip olan kişilerin dans kolları, spor gibi alanlarda bir hayli yetenekli oldukları görülür. Fiziki sağlıkları hususunda hassasiyet gösterirler. Çok yönlü özellikleriyle aynı anda birden fazla spor dalıyla uğraşabilir ve çeşitli başarılar gösterebilirler.
Ritmik Zeka
En önemli duyu organım kulağımdır, seslere duyarlılığım malumdur diyorsanız, müzik ruhunuza gıda olmanın yanında ritim ve nota beceriniz de beraberinde geliyorsa bu kuram sizi ifade ediyor. Bu kurama göre zeka türleri arasında ritmik zekaya sahip olan kişiler, etraflarında duydukları seslere karşı çok duyarlıdırlar. Ritim, nota ve müzik becerileri de bir hayli gelişmiştir. Yetenekleri sayesinde birden çok enstrümanı başarıyla çalabilirler. Bu enstrümanları çalmayı öğrenmek ve geliştirmek de onlar için hiç zor değildir. Şarkılar ve şiirler söz konusu olduğunda da güçlü bir hafızaya sahiptirler. Müzik, kompozisyon, orkestra şefliği gibi alanlarda başarı onları beklemektedir.
Sosyal Zeka
Çekilin! Organizasyonlar benden sorulur diyorsanız, iletişim yeteneğiniz oldukça güçlü, ekip çalışmalarında başarılıysanız bu kuram sizi ifade ediyor. Zeka türleri içinde sosyal zekaya sahip kişiler, kalabalıklar içinde yer alır ve doğal grup lideri konumunu alırlar. Problemli kişilere yardımcı olur, dengeleri sağlarlar İnsanların davranışlarını yorumlamada iyidirler ve empati yetenekleri çok gelişmiştir. Çevreye karşı duyarlıdırlar. Kendilerini ifade etmek onlar için kolaydır. Farklı ortamlara uyum sağlamada zorlanmazlar. Eğitim, siyaset, iletişim bilimleri, psikoloji gibi alanlarda başarı onlara kollarını açmış beklemektedir.
İçsel Zeka
Ben kendimi çok iyi tanırım. Hedeflerim bellidir ve onlara gerektiği şekilde yürürüm, bireyselliğe önem verir, ilgi alanlarımı kendi duyarlılıklarımla geliştirebilirim diyorsanız bu kuram sizi ifade ediyor. Bu kurama göre zeka türleri arasında içsel zekaya sahip kişiler; kendini tanımalarındaki ustalıkları ve farkındalık gibi yetenekleri ile ön plana çıkarlar. Çoğunlukla çalışmalarını da bireysel yürütmeyi severler. Çevreye karşı duyarlıdırlar. İstisnalar dışında içe dönük bir yapıya sahip olurlar. Edebiyat, felsefe, güzel sanatlar gibi alanlarda hedefleri doğrultusunda çok başarılı olabilirler.
Doğasal Zeka
Doğa benim evimdir, bitkiler, hayvanlar arkadaşım, belgesel izlemek en büyük zevkim, doğayla alakalı her şey ilgi alanım mı diyorsunuz? Bu kuram sizi ifade ediyor. Bu kurama göre doğasal zekaya sahip olan kişiler, doğayla haşır neşirlerdir. Farklı canlı türlerini araştırmak onlar için büyük hevestir. Canlıların isimleri ve özellikleri kolaylıkla hafızalarına kaydolabilir. Bitki ve hayvan türlerine karşı ilgileri çevreye duyarlılıklarını ve sorumluluk bilincini beraberinde getirir. Biyoloji, Tıp, Botanik, Zooloji, Fotoğraf, Kimya, Arkeoloji, Antropoloji gibi alanlara yatkınlıkları, bu alanlarda onlara birçok başarı kapısı açmaktadır.
Bakın, zeka türleri arasında hepimiz kendimize bir yer bulduk. Kimimiz resme meraklı ve yetenekliyken, kimimiz spora, kimimiz müziğe… Bilim adamlarının, akademisyenlerin üzerinde yıllarca çalıştığı zeka türleri, bu kadar kısa bir şekilde anlatılmaz elbette ancak biraz da olsun bilgilendik diyebiliriz. Peki sizin zekanız, zeka türleri arasında hangisine ait?
Diğer blog yazılarımıza ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.